Đánh giá Tần_Cối

Cối hai lần làm tướng, tổng cộng 19 năm. Tống sử liệt kê ông vào hạng gian thần. Trước kia thời Tĩnh Khang, lúc nhị đế bị bắt, Cối dâng tấu xin bảo toàn ngôi vị của Triệu thị với người Kim, thiên hạ khâm phục. Nhưng khi trở về nam phò tá Cao Tông, Cối hãm hại vô số trung thần lương tướng, thay thế bằng lũ tay chân. Phần lớn các đơn hặc tội thời đó do Cối thao túng. Khi Thái gián có sứ dâng lên, Cối không trình lên Cao Tông mà tự ghi cho thành chuyện, bậc thức giả xem xong đều bảo

Đây là bút tích của lão Tần.

Phụ chính đại thần có chút sơ suất là bị giáng. Trong 19 năm Cối cầm quyền, tham chính thay đổi tới 28 người. Phàm những biểu hặc tội thời đó phần nhiều do Cối thao túng. Cối lại lạm dụng công quỹ, nhận hối lộ, giàu hơn cả vua. Đến cuối đời thì sinh khác ý muốn thay đổi triều đại. Cao Tông dần nhận ra Cối là gian thần nhưng vẫn phải e ngại mới phải truy phong tước vương. Sau khi Cối chết, Cao Tông thường nói với Dương Tồn Trùng

Lúc này trẫm mới thấy như không còn con dao nhọn bên sườn.

Cối chết đi mà phe đảng trong triều vẫn còn rất nhiều. Mặc dù Cao Tông tìm cách loại bỏ nhưng vẫn không trừ dứt được. Khi Hiếu Tông lên ngôi thì tay chân của Cối vẫn đầy triều. Vạn Sĩ Khiết bị Tần Cối thất sủng, lại thêm Thang Tư Thoái trước đã không nhận 1000 lạng vàng của Cối, nên được Cao Tông trọng dụng, kì thực bọn chúng cũng là gian thần. Năm Khai Hi đời Tống Ninh Tông Hàn Thác Trụ phát động bắc phạt đã tước vương vị của Cối, cải thụy Mậu Sửu. Sau khi Thác Trụ bị giết, Sử Di Viễn lên nắm quyền cho khôi phục lại vương tước và thụy hiệu. Vào những năm Thành Hóa triều Minh, có lũ cướp đào bới được mộ vợ chồng Tần Cối mới thấy thi hài hai đứa ướp thủy ngân nên vẫn tươi nguyên. Người ta băm xác hai đứa, ném vào nhà tiêu, giảm tội cho bọn trộm, ai ai cũng hoan hỉ. Mãi về sau, việc vứt xác Tần Cối vào hố phấn được coi là quả báo thích đáng cho lũ gian thần.

Người Hán sau đó xem Tần Cối là kẻ phản bội, phục vụ cho Kim. Cho đến tận ngày nay, món bánh giò cháo quẩy của người Hoa được làm bằng bột chiên trong dầu, luôn luôn làm từng cặp dính nhau, đó là tượng trưng cho vợ chồng Tần Cối bị trói với nhau và ném vào vạc dầu hành tội.

Sau khi Tống Cao Tông mất, Nhạc Phi mới được giải oan, người ta đem hài cốt Nhạc Phi chôn cất trên đồi bên bờ Tây Hồ phong cảnh tươi đẹp, về sau lại dựng Nhạc Miếu ở phía đông ngôi mộ, tượng Nhạc Phi trong bộ nhung giáp ngồi ở chính giữa điện, phía trên tượng có một bức hoành phi bốn chữ "Hoàn ngã sơn hà" bút tích của Nhạc Phi. Tượng Tần Cối được đúc bằng gang, cùng vợ là Vương Thị bị còng tay quỳ trước mộ để người đi qua nhổ nước bọt hoặc lấy những thứ dơ bẩn nhét vào mồm. Trước mộ Nhạc Phi có vế đối:
Thanh sơn hữu hạnh mai trung cốt
Bạch thiết vô cô chú nịnh thần
(Núi xanh may mắn được làm nơi chôn cất người trung lương/ Sắt trắng uổng thay đúc tượng tên nịnh thần)

Một người họ Tần sau triều Tống đến trước tượng Nhạc Phi có câu thơ:
"Nhân tòng Tống hậu hãn danh Cối,
Ngã đáo phần tiền hối tính Tần."
(Từ sau đời Tống ít ai tên là Cối,
Ta đến trước mộ mà thẹn mình mang họ Tần)